กลิ่นปาก หรือภาษาอังกฤษเรียกว่า Bad breath, Halitosis ซึ่งหมายถึง การมีกลิ่นไม่พึงประสงค์เมื่อหายใจ
กลิ่นปากเป็นก๊าซมีกลิ่นไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นในร่างกายของเราและออกมาทางลมหายใจ ต้นตอของกลิ่นปากอาจจะมาจากในปาก ในคอ จมูก หรือแม้แต่แบคทีเรียในช่องท้อง
นอกจากนี้ กลิ่นปากยังทำให้บุคลิกภาพแย่ลง ทำให้สูญเสียความมั่นใจ และอาจส่งผลกระทบถึงหน้าที่การงานและความสัมพันธ์ระหว่างคุณกับคนใกล้ตัว
วิธีทดสอบกลิ่นปาก
1. ให้หายใจเข้าเต็มที่ ใช้มือป้องปากและจมูกเอาไว้ แล้วหายใจออกจากปาก จากนั้นให้สูดลมหายใจเข้าทางจมูกเพื่อดมกลิ่นว่ามีกลิ่นไม่พึงประสงค์หรือไม่
2. ใช้วิธีเลียข้อมือและดมดู หรือในบางคนอาจจะใช้นิ้วมือถูที่บริเวณเหงือกแล้วนำมาดมกลิ่นว่ามีกลิ่นไม่พึงประสงค์หรือไม่
3. บ้วนน้ำลายออกมาแล้วลองดมกลิ่นน้ำลายดู (ปกติแล้วน้ำลายจะเป็นสารคัดหลั่งที่สะอาดและไม่มีกลิ่น) ถ้าน้ำลายมีกลิ่นก็แสดงว่ามีการปนเปื้อนของเชื้อโรค และอาจเป็นไปได้ว่าน้ำลายนั้นผ่านนิ่วที่ต่อมทอนซิลออกมา
4. สังเกตความเห็นจากคนใกล้ชิด
สาเหตุของกลิ่นปาก
- การไม่รักษาสุขภาพช่องปาก ก็ทำให้มีกลิ่นปากได้ เช่น แปรงฟันไม่สะอาดทำให้มีคราบอาหารหรือคราบแบคทีเรียมาเกาะอยู่ตามผิวฟัน ลิ้น หรือกระพุ้งแก้ม
- ลิ้นเป็นฝ้า สาเหตุหนึ่งของกลิ่นปาก ลิ้นที่เป็นฝ้านั้นเกิดจากการสะสมของเศษอาหารและแบคทีเรียบนผิวด้านบนของลิ้น
- น้ำลาย ก็มีส่วนทำให้เกิดกลิ่นปากได้ ถ้าหากน้ำลายน้อยก็จะชำระล้างเศษอาหารได้ไม่หมดจนทำให้เกิดกลิ่นปาก รวมไปถึงผู้ที่มีน้ำลายข้นเหนียวก็จะชำระล้างเศษอาหารได้ไม่ดีเท่าผู้ที่มีน้ำลายใส และนี่จึงเป็นสาเหตุที่ทำไมเมื่อตื่นนอนจึงมักมีกลิ่นปาก นั่นเป็นเพราะในขณะหลับจะมีการไหลเวียนของน้ำลายน้อย
- หินปูน สาเหตุสำคัญของกลิ่นปาก หากมีหินปูนต้องให้ทันตแพทย์ขูดออก
- ฟันผุ จะทำให้เศษอาหารไปติดค้างอยู่ในรูฟันที่ผุจนเกิดการบูดเน่าและทำให้เกิดกลิ่น หรือผู้ที่มีฟันผุทะลุโพรงประสาทฟัน ทำให้มีหนองที่ปลายรากฟัน ซึ่งจะส่งกลิ่นไม่พึงประสงค์
- แผลในช่องปาก เมื่อเป็นแผลจะทำให้เกิดกลิ่นปากได้ และเมื่อแผลหายกลิ่นปากก็จะลดลง นอกจากนี้ยังเกิดขึ้นได้ภายหลังการถอนฟันหรือการผ่าตัดในช่องปาก เนื่องจากขณะมีแผลผู้ป่วยจะใช้ฟันบดเคี้ยวอาหารได้ไม่ถนัด ทำให้มีอาหารติดฟันได้มากและง่ายขึ้น ส่วนแผลที่มีเลือดไหลซึมก็จะเป็นอาหารชั้นดีของเชื้อโรคในช่องปาก
- โรคเหงือกอักเสบและโรคปริทันต์ เหงือกอักเสบเนื่องจากมีหินปูน มีการทำลายอวัยวะรอบรากฟัน เหงือกอ้าออกจากตัวฟัน ทำให้มีเศษอาหารเข้าไปสะสมได้ง่ายขึ้นและแปรงออกไม่หมดจนเกิดเป็นหินปูนอยู่ภายใน แล้วทำให้เกิดการอักเสบ ในรายที่เหงือกอ้าออกมากและมีหินปูนเข้าไปสะสมอยู่มากก็อาจจะต้องผ่าตัดเปิดเหงือกออกเพื่อกำจัดหินปูนออกให้หมดก่อน แล้วจึงปิดเหงือกกลับเข้าไปตามเดิม
- โรคระบบทางเดินหายใจส่วนบน ตั้งแต่จมูก คอ จนถึงหลอดลม เช่น โรคโพรงจมูกอักเสบ หรือ ไซนัสอักเสบ
- มะเร็งที่โพรงจมูก จะทำให้มีกลิ่นมีกลิ่นไม่พึงประสงค์มากและจะมีหนองไหลออกจากจมูกลงไปในคอเวลาก้มศีรษะ
- ต่อมทอนซิลอักเสบ
- นิ่วในต่อมทอนซิล (Tonsil Stone) ก้อนสีขาว ๆ เหลือง ๆ ที่ติดอยู่ตรงต่อมทอนซิล ไม่ใช่เศษอาหาร แต่เป็นก้อนที่เกิดจากการหมักหมมของน้ำลายผสมกับอาหาร เศษเนื้อตายของต่อมทอนซิล และแบคทีเรียที่ไม่ต้องการอากาศ ที่เป็นตัวสร้างแก๊สไข่เน่ารอบ ๆ ก้อนนิ่ว เมื่อลมหายใจผ่านก้อนนิ่วนี้ออกมา ก็จะส่งกลิ่นมีกลิ่นไม่พึงประสงค์
- โรคระบบทางเดินหายใจส่วนล่าง เช่น ผู้ที่เป็นโรคปอดเรื้อรัง มะเร็งปอด วัณโรคปอด
- โรคระบบทางเดินอาหาร เช่น ภาวะท้องอืด โรคกรดไหลย้อน โรคแผลเรื้อรังในกระเพาะอาหาร
- การรับประทานอาหารที่ทำให้เกิดกลิ่น ก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุสำคัญของกลิ่นปาก เช่น กระเทียม หัวหอม เครื่องเทศ สะตอ ชีส ทุเรียน ฯลฯ
- เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด
- ยาบางชนิด
- ผู้ที่สูบบุหรี่นาน ๆ ทำให้เกิดคราบหินปูน เหงือกและฟันถูกทำลาย
- ผู้ที่ใส่ฟันปลอมหรือใส่เครื่องมือต่าง ๆ ในปาก
- นอกจากนี้ อาจเกิดจากโรคที่เกี่ยวกับระบบการทำงานของร่างกายต่าง ๆ
วิธีดับกลิ่นปาก
- แปรงฟันทุกครั้งหลังมื้ออาหาร
- ใช้ยาสีฟันที่มีส่วนผสมของฟลูออไรด์
- ทำความสะอาดลิ้น
- ฝึกใช้ไหมขัดฟัน (Dental Floss) หลังการแปรงฟันให้เป็นนิสัย
- บ้วนปากน้ำเปล่า หากไม่สะดวกที่จะแปรงฟัน
- เลือกใช้น้ำยาบ้วนปากยามจำเป็น
- สเปรย์ระงับกลิ่นปาก
- เคี้ยวหมากฝรั่งหรืออมลูกอม
- ยาสีฟันผสมเกลือ
- อมน้ำเกลือ
- เปลี่ยนแปรงสีฟันทุกสามเดือน
- เครื่อง Water Flosser (ยี่ห้อ Waterpik) หรือเครื่องทำความสะอาดช่องปากและฟันด้วยแรงดันน้ำ
- หมั่นตรวจสุขภาพฟันและช่องปากกับทันตแพทย์อยู่เสมอ
- ขูดหินปูน เป็นประจำทุก ๆ 6 เดือน หรืออย่างน้อยปีละครั้ง หินปูนเป็นอีกสาเหตุหลักของการเกิดกลิ่นปากที่คุณไม่ควรมองข้าม
- ยับยั้งฟันผุ โดยการอุดฟันซี่ที่มีการผุ
- รักษาแผลในช่องปาก
- รักษานิ่วในต่อมทอนซิล
- ดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 8 แก้ว
- อย่าปล่อยให้ปากแห้ง เพราะจะทำให้ความเข้มข้นของแบคทีเรียในช่องปากมีเพิ่มมากขึ้นจนทำให้เกิดกลิ่นปากได้
- เลิกการสูบบุหรี่
- ดื่มน้ำมะนาว ช่วยเพิ่มปริมาณของน้ำลาย
- น้ำมันมะพร้าวช่วยได้
- รับประทานอาหารที่มีเส้นใยอาหารเยอะ ๆ
- หลีกเลี่ยงการดื่มกาแฟหรือเครื่องดื่มอื่น ๆ ที่ทำให้เกิดกลิ่นปาก
- อาหารที่มีน้ำตาลและที่เป็นกรด ก็ทำให้เกิดกลิ่นปากและฟันผุได้
- รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
- ผักผลไม้ดับกลิ่นปาก เช่น การเคี้ยวใบผักชีฝรั่งหรือใบสะระแหน่หลังการรับประทานอาหาร
- สมุนไพรดับกลิ่นปาก
- ดับกลิ่นปากด้วยผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ เช่น Toxifort ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่ช่วยดีท็อกซ์ร่างกาย กำจัดสารพิษและเชื้อแบคทีเรียออกจากกระเพาะอาหาร ทำให้กลิ่นปากสดชื่นขึ้น
